O granero d'o capitalismo (I)

Publicamos contino la primera parte (de tres) d'este amplio repaso de Miguel Ángel Márquez Lapuente sobre la depredación d'os recursos naturals, la colonización d'o territorio y lo contexto d'o rural aragonés

Estación fotovoltaíca. Foto: Andreas Troll.

1. Introducción

La planeta ye finita. Por lo que los recursos suyos son finitos. Tanto tiene las veces que lo remuguemos; tanto tiene las tecnolochías “miraglosas” que inventemos pa alzar lo nuestro futuro. Porque no ye simplament que s'acabe lo petroleo y haigamos de pasar-nos t'os autos electricos (nian que ixo estase una solución viable si lo solo problema estase la manca de petroleo). Porque s'acaba lo petroleo, muitos d'os recursos minerals que mas femos servir actualment, la tierra fertil, l'augua potable… y por estar problematico, mesmo ye problematico de trobar tanto terreno pa fer uso d'él y mirar d'alzar-nos d'o “apocalipsi sin combustibles fosils”.

Lo capitalismo ye lo sistema economico que impera en o mundo actual. A este sistema, li fa falta pa sobrevivir, l'aumento constant d'a producción y d'o consumo. Con a crisi de consciencia social provocada por lo cambeo climatico (como si ixe estase lo solo problema ambiental…), con l'acotolamiento d'os combustibles fosils, y aprecisaus tamién por lo contino aumento de gastos pa poder esclatar los puzos petrolifers, interpresas de toz han tornau las suyas envistas t'o costau d'as renovables. Y con ixo, lo propio sistema.

Lo que en prencipio pareix un camín adecuau, se tuerce a escape porque lo capitalismo endreza ixe camín, como siempre, enta la senda d'a pretendida producción ilimitada y lo beneficio maximo pa los grans capitalistas. Pero como tot lo necesario pa cualsequier instalación de renovables, se fa, como no, con materials terrenals como cualsequier otra tecnolochía, y ixos son finitos y, amás, tendents a acabar mas luego que no pensamos (1), nian baixo la premisa de cambear la producción d'enerchía finita no renovable ta renovable podemos plegar en un punto de sostenibilidad economica (pero, tampoco no ecolochica) baixo lo capitalismo u con o consumismo actual. Con tot y con ixo, la puerta t'a especulación con as enerchías renovables se ye ubierta batalera, afectando de pleno a ixo que s'ha dau en clamar en zagueras la “Espanya vuedada”. Lo “libre mercau” fica lo dient en as zonas que no yera tocadas dica lo momento. Tampoco no aduya que en muitas zonas rurals se leve tiempo achugando tan clarament por monocultivos economicos, por fer que la economía de cada zona viva cuasi exclusivament d'un solo sector productivo. Nomás dende l'autonomía productiva y dende un sistema de consumo de cercanía, racional y planificau, podemos salir d'a ya mas que obvia crisi civilizatoria. Y nomás fendo-lo luego, lo mundo rural se veyerá librau d'a usurpación d'os suyos entornos por grans prochectos fruito d'o boom especulativo, con milars de molins, millons de placas, linias electricas por tot l'arreu…..dica que ya no bi haiga ni materials pa fer-ne.

2. Lo virache d'o sistema oligopolico actual enta las renovables

La politica gubernant actualment en gran parti d'o mundo pareix bien clarament orientar-se enta la inclusión total d'as renovables en a dinamica libre mercau, deixando de costau la solución obvia, que ye reducir lo consumo, planificar la producción y la distribución. No ye que sían miopes los grans economistas d'este capitalismo y los gubernadors d'o mundo, ye que simplament reducir lo consumo u planificar la economía ye incompatible con o modus operandi d'o capitalismo. En tot caso, y en estas somos, a lo “libre mercau” li cal d'as aduyas economicas d'os Estaus pa poder fer las inversions que consideran menister pa obtener-ne beneficio. Pa cualsequiera que haiga estudiau minimament lo capitalismo (ya sía pa entender millor los suyos pros u pa saber cómo atacar los suyos contras), tiene unas bases de funcionamiento inamovibles, inherents a lo propio sistema, y una d'ellas ye que lo consumo ha d'estar siempre creixent. En no estar asinas, se dentra rapidament en crisi economica, d'as cualas por cierto se'n gosa salir empobrindo a grans sectors d'a sociedat y tornando a aumentar la taxa de ganancia d'a burchesía, pa ixo optan a subvencions publicas, amprens a fundo perdiu, tot ixo pagau con os nuestros treudos… Consideracions aparti y reducindo ixe dogma fundacional d'o consumo creixent encara mas, se puede decir sin espanto a entivocar-se, que este sistema “funciona” cuan las interpresas (mas que mas las oligopolicas, las participes d'os grans trusts transnacionals) obtienen mas beneficios. Aquí bi dentra la variable d'as enerchías renovables.

Estación fotovoltaíca. Foto: Barney Elo.

La creixent conscienciación meyoambiental y, mas que mas, lo decayimiento (que no pas acotolamiento total) en o “negocio” d'os combustibles fosils, han feito veyer a las interpresas un nuevo mercau en o sector d'as renovables. Para cuenta, no pensemos que las grans interpresas tienen una preocupación real en aconseguir una sociedat realment sostenible. A las interpresas lis importa quitar lo millor balanz fiscal a curto y como muito meyo plazo (tot y que pueda planificar en ocasions tamién a largo plazo). Cosa mas. Si a lo risgo d'obtener menos beneficio con os combustibles fosils, a causa d'o suyo luego decayimiento u a lo suyo decreixient beneficio (2) li sumamos que lo zaguer gubierno ha tratau de fer una transición enerchetica sin planificar, sin meter normativas estrictas, sin meter cuotas sino simplament ubrindo la veda a que las grans interpresas dentren en o sector estricallando-lo tot, soltando subvencions publicas a diestro y siniestro a interpresas privadas, etc.

La propia UE s'ha moviu en o sentiu d'esclatar dica la saciedad lo sector d'as renovables: Achilizando lo desembolique d'ixas instalacions “verdas” debant d'a crisi enerchetica por la guerra d'Ucraína u dando luz verda a la implantación de muitos prochectos permitindo-se blincar-se l'avaluación de impacto ambiental (3). Y tot, suposadament, baixo imperativo cheo-estratechico dimpués d'a guerra d'Ucraína nos trobamos con que los estamentos gubernamentals nacionals y internacionals, actualment neoliberals, son sembrando lo campo pa que i culga las grans interpresas, que s'han meso a fer lo suyo, sin saber cuánto ye lo maximo, l'optimo u tan sisquiera lo racional, nomás mirando d'obtener-ne la mayor ganancia posible. Ixo que acabo de comentar, mereix estar explicau breument.

2.1 Modus operandi d'as grans interpresas pa sacar treslau d'a nueva bambolla

Entre la chent qui fa los estudeos d'impacto ambiental, ixo se considera una mena de “siembra a voleyo”. Sabedors que buena parti d'os pre-prochectos se fan sobre zonas protechidas u muito cerca (y a veces son trescruzadas por linias electricas si lo espacio s'interposa entre lo parque y lo punto de connexión t'o ret; por un regular ocurre con determinadas zonas que se lis atribuye una menor valor de conservación u que la suya protección ye planificada pero no se ye plegada a executar, como pasó con os ambitos de protección d'esteparias), las interpresas s'avientan a pre-prochectar tot lo que puedan, porque beluna d'as procheccions cayerá sobre una zona en a cuala la luita en contra d'a suya realización sía suficientment tasa como pa que lo prochecto, por lesivo que sía, pueda realizar-se-bi; u en do se i trobará con un consistorio pro cortoplacista como pa dar lo visto bueno. Pa que la cantidat d'esfuerzo invertiu en “sembrar pre-prochectos” salga encara mas rentable, bien pueden plantiar-sen contar con l'emparo d'os gubiernos d'arredol, como ha pasau estos zaguers cuatro anyos a lo menos.

En Aragón, por eixemplo, antiparti d'as formas d'actugación ya mencionadas, nos i trobamos con un suceso mas que sospeitoso: dimpués d'a trucada d'a UE a facilitar la implantación d'instalacions d'enerchías renovables, l'INAGA (Instituto sobre lo cual pesa, entre otras competencias, lo estudeo de ditos prochectos d'instalacions de renovables) fació un movimiento de plantilla entre los tecnicos encargaus de supervisar los EIA´s (Estudeos d'impacto ambiental), acorrendo a los mas experimentaus y metendo-bi a tecnicos sin experiencia, en o que intuigo que ye un movimiento que facilitaría l'aprebación de mas proporción de pre-prochectos y en menor cantidat de tiempo, uan cosa d'a que ya bi ha de feito queixas oficials (4). Chusto lo que la UE demandaba y chusto lo que chenera beneficio… a las cuatro u cinco grans interpresas que ya podemos imachinar.

Cheneración eolica. Foto: Uge Fuertes.

Ye mas, pa forro de bota, si uno se mete a alufrar los estudeos (lo Concello d'arredol ha de fer-los publicos) puede trobar-bi “cosas” como las que un servidor y la plataforma ciudadana d'a cuala facié parti (Plataforma de ciudadans afectaus por la variant de Chaca) trobemos en investigar sobre un prochecto de macro-parque fotovoltaico: d'as tres interpresas que s'encargarían d'o prochecto, dos ne yera fundos d'inversión. Ixo va mas de beneficio que d'alzar la planeta. Por zaguer, en que se preguntó si con parti d'ixa producción d'enerchía, se podeban creyar cooperativas de consumo local, se respondió que ixa enerchía iba ta Barcelona. Ixo va de beneficios, y ni sisquiera pa toz, sino pa las grans interpresas, que casualidaz d'a vida, son las grans distribuyidoras tamién.

Y encara en queda unotra pata sobre la cuala emparar-se un pre-prochecto pa salir adebant: lo “bien d'intrés cheneral”. Cuan bel prochecto d'instalación chenera pro controversia entre las chents d'o territorio (y volumen de negocio pa las oligarquías locals), siempre se puede declarar “d'intrés cheneral” (como succede con as linias electricas d'alta tensión). D'estar asinas, en zaguer termin mesmo se puede plegar t'a expropiación d'os terrenos. Mesmo pueden achilizar-sen los prochectos declarando-sen “d'urchencia pa l'intrés publico” en concordancia con lo plantiau dende Bruselas. Y con ixo, succede una suerte de “blindache exprés” d'o prochecto debant d'as luitas socials futuras. Ya nomás penderá en o Concello si seguir contraposando-se a la luita social afectará a lo suyo gubierno y/u a futuras eslecions, pero si l'alcalde/esa considera que lo prochecto ye “bueno pa toz”, ixe será blindau y muito poco podrá fer cualsequier movimiento social, de no estar que se convierta en una autentica mareya ciudadana.

Manifestación (fichero). Foto: Iker G. Izagirre.

Las grans interpresas tamién dentran en contacto dreito con os propietarios d'as zonas deseyadas: en o suyo momento, la formación Teruel Existe denunció, entre otras “polidezas”, que no se respectaba los días hábils d'información publica (30 días hábils seguntes la Lei 11/2014, de 4 d'aviento, de Prevención y Protección Ambiental d'Aragón) u lo contacto de grans interpresas con propietarios de terrenos dinantis mesmo de contactar con os concellos sobre los suyos pre-prochectos (bella mica de nula etica), asinas como la fragmentación de prochectos en multitut d'instalacions mas chicotas, pa poder construyir lo mesmo, pero evadindo las arguelladas leis estatals (5).

Los suyos metodos no pueden estar mas caciquils: una vez que tienen información privilechiada la aproveitan pa mercar la tierra, a un pre menor que no tendría una vez certificau lo prochecto; amás de que lo propietario, que bien sabe que no va a aconseguir ixos diners esclatando las suyas tierras de garra traza, veye una oportunidat de diners rapidos y fácils y asinas, antis de no charrar con o concello, ya tienen apalabradas las tierras y aconseguius los refirmes.

Tot ixo, dende la manca de regulación estricta, dica los metodos mafiosos, ye resultau de no planificar un sistema de producción, de no regularlo adecuadament, deixando que rapidament se torne en una bambolla economica, con un funcionamiento siempre muito pareixiu: creiximiento exacherau y escontrolau -corrupción- pico de beneficio y escomencipie de desinversión -crisi economica por disminución rapida d'os beneficios en o sector- fuyida d'a zona deixando-la a la suya suerte. Lo viviemos con o sector d'a vivienda en 2008, lo viviemos con o boom d'as macrogranchas de cochins (6), y lo somos veyendo agora con o sector d'as renovables. No ye casualidat que lo mayor grupo d'explotación d'o porcino s'adedique tamién a la instalación d'enerchías renovables (GrupoJorge (7)), adentro d'ixa tonica d'esclatar un sector dica que raviente, pa dimpués ir t'o siguient.

Como en tota bambolla, d'ixe mal funcionamiento, son surtindo procedimientos caciquils; metodos, como poco, cuestionables y corrupcions. Muito notorios en o caso d'Aragón (8), pero que a buena seguranza con o paso d'o tiempo irán certificando-sen a lo largo de tot lo rural d'o Estau espanyol. No bi ha guaire que decir a lo respecto, de no estar que son practicas que existioron y existen. Aborrecibles, y que hemos d'entender que fan parti inherent a lo propio sistema que somos metendo en entredito. Y como bien sabemos, la lei en ixe tipo de “chugadas” gosa estar “bella cosa mas indulchent” con as personas churidicas que no con as fisicas, reals y carnicas.

[Texto orichinal en castellán, traduciu a l'aragonés per Chorche Pérez]

Notas

(1) Valero, A. et al. Thanatia. Los limites minerals d'a Tierra. 2021. Ed. PUZ.
(2) Lo risgo d'invertir en nuevas explotacions de petróleo ye mas real que nunca.
(3) La UE activa un plan d'emerchencia pa accelerar instalacions de placas solars.
(4) La DGA, lo INAGA y Forestalia: puertas giratorias con olor a cloaca
(5) Teruel Existe denuncia 15 prochectos de renovables por delito meyoambiental
(6) Aragón, cochins y mentiras.
(7) Grupo Jorge S.L.
(8) Lo forau negro d'as renovables en Aragón: cientos de parques fraccionaus y consultores que son chuez y parti.

Este sitio web utiliza cookies para que usted tenga la mejor experiencia de usuario. Si continúa navegando está dando su consentimiento para la aceptación de nuestra política de cookies, pincha el enlace para más información.

ACEPTAR
Aviso de cookies