Perdón por lo d’a Canal Roya, y tantas atras cosas

Ya ye primavera. A lo menos, ya lo ye oficialment. Cada anyo l'hibierno dura menos, as nevadas tardan mas en plegar y as flors colorian dinantes os paisaches. A nuestra memoria, como l'hibierno, tamién ye cada vegada mas curta. Acaso belún recuerda ya que ista Navidat, en plena temporada, as pistas habioron de zarrar porque no bi heba nieu? Belún recuerda que ista luita ya la viviemos fa quasi vente anyos quan mirabanos de protecher A Espelunciecha? No lo se, cuento que ya dengún no lo recuerda. A nieu cayió sobre as memorias y las borró, igual como borra os …

Lucia Lopez Marco.

Ya ye primavera. A lo menos, ya lo ye oficialment. Cada anyo l'hibierno dura menos, as nevadas tardan mas en plegar y as flors colorian dinantes os paisaches.

A nuestra memoria, como l'hibierno, tamién ye cada vegada mas curta. Acaso belún recuerda ya que ista Navidat, en plena temporada, as pistas habioron de zarrar porque no bi heba nieu? Belún recuerda que ista luita ya la viviemos fa quasi vente anyos quan mirabanos de protecher A Espelunciecha? No lo se, cuento que ya dengún no lo recuerda. A nieu cayió sobre as memorias y las borró, igual como borra os sinyals anonimos d'ixos sers silenciosos que dan vida a las fumeyants chamineras en os nuestros lugars.

O Gubierno d'Aragón no lo recuerda. U talment sí, como un suenio -malsuenio- leixano d'o qual no quiere fer-se alcordanza. Una mentira, como la d'o cambio climatico y la de querer revertir a despoblación y diversificar l'actividat economica.

Igual que nos xublidamos d'os nuestros dioses ancestrals, ixos que un día se convirtioron en penya y facioron d'ista una tierra de leyenda a traviés d'unas parolas en una luenga que s’amorta igual como se’n fue lo bucardo, y que nomás vuelan ya a traviés d'as alas de bell cluxiuesos.

Podremos ixuplidar bell día que bi habió un tiempo en o qual acariciabanos a tierra d’a Canal Roya y desfrutabanos de toda la suya biodiversidat sin pilonas, ni cables, ni telesiellas? No, no lo creigo.

Iste año o Gubierno d'Aragón resucitaba una pantasma que leva anyos sobrevolando as casas nuestras, menazando os nuestros ecosistemas y metendo en risgo a flora, a fauna y a cultura local. Me refiero a lo prochecto d'unión d'as estacions d’esquí d'Astún y Formigal a traviés d'a Val d'a Canal Roya. Os defensors d'ista iniciativa argumentan que a unión d'istas dos estacions creyará una d'as zonas d’esquí mas grans d'Espanya y atrayerá a mas turistas, lo que chenerará mas emplego y beneficios economicos pa la rechión. Manimenos, una parte important d'a población local insiste en sinyalar que iste prochecto puede tener grieus conseqüencias medioambientals, asinas como un impacto negativo en a vida d'os habitants d'os lugars cercanos.

Podríanos charrar d'os atascos que se repiten cada cabo de semana, d'una zona saturada de turismo, d'a dificultat d'acceso a la vivienda d'a chent d'a zona por os altos pres d'as segundas residencias, de l'emplego precario y solo por uns pocos meses a l'anyo, d'o prochecto de construyir dos Burger Kings en a zona (un en Chaca y unatro en Samianigo)… U d'una val con una gran biodiversidat, con un paisache unico que puede chenerar emplego de calidat y bien remunerau en o sector turistico de naturaleza, d'a espectacular gastronomía local —que luita per sobrevivir debant d'a creixent demanda de salchichas de cochín tipo Frankfurt que tant poco tienen d'o territorio y que invaden as cafeterías d'as pistas—, d'os cuentos, d'as broixas d'a Val de Tena, d'as leyendas, de cómo o Dios Anayet y a Diosa Arafita cosiran d'a Foratata: ixa penya en a quala se convirtió a suya filla, Culibilla, en negar o suyo amor a lo omnipotent dios Balaitús, y de cómo as fornigas d'O Formigal —ixe puesto que hue da nombre a la mayor estación d’esquí d'Aragón— la protechioron, y de cómo Culibilla, en agradeiximiento, se foradó o suyo corazón pa acullir en ell pa siempre a las fornigas blancas, y d'astí o suyo nombre en ista luenga medieval: Foratata.

U tamién de cómo, dillá d'os curtos hibiernos y a insostenibilidat —cada vegada mas evident— d'as pistas d’esquí, o cambio climatico ye plegando en un punto —debiu a la actividat humana— en o qual cada vegada resulta menos viable a vida en a planeta en un futuro proximo, tal como resalta en o suyo zaguer informe o Panel Intergubernamental sobre o Cambio Climatico (IPCC).

Por ixo, talment, cada vegada resulte mas complicau comprar l'argumento de que o esquí va a chenerar emplego de calidat en as comarcas pirenaicas, quan, en o contexto actual d'emerchencia climatica en o qual nos trobamos, habríanos d'estar conscients d'a falta de nieu y d'augua y fer-nos-ne por abanzar-nos a las sequeras que cada anyo van a estar mas severas, a lo risgo d'incendios cada vegada mayor. Y en cuenta d'invertir en prochectos completament insostenibles dende qualsequier punto de vista —y especialment dende a perspectiva climatica y ambiental—, como o esquí u as macroexplotacions de ganadería industrial, habríanos d'achugar por iniciativas que metan en o centro a chestión eficaz y chusta d'o territorio. Isto ye, emparar a las chicotas ganaderías extensivas familiars que encara sobreviven en istas comarcas, empentar a creyación de nuevos rabanyos que aduyen a conservar istos paisaches y a aprevenir futuros incendios. Afavorir a diversificación de l'actividat economica y emparar o turismo basau en a obserbación y desfrute d'a naturaleza d'una forma responsable. Y estar conscients, tamién, que no se puede promover garra pista d’esquí sin tener asegurau que va a haber ganau pastando en as estacions en verano, ya que, si no estase por l'acción d'o pastoreo que talla a hierba y mantiene a vechetación en equilibrio, a hierba creixería y se formarían bolsas d'aire entre la vechetación en cayer a nieu que dificultarían enormement a practica d'o esquí, por no charrar d’a matorralización d’o paisache.

Cómo imos a decir-les a os ninos y ninas y a las personas chovens, que tiengan suenios, que s'esforcen en estar libres, quan les somos rancando os zaguers recursos que encara conservamos, quan se ye fendo caso omiso d’os informes scientificos, quan se ye negando o impacto ambiental evident d'iste tipo de prochectos, quan en cuenta de conservar os ecosistemas, los somos destruyindo?

Dende aquí pido perdón a las cheneracions venideras. Nusotros no querebanos a destrucción d’a Canal Roya, ni tantas atras cosas…

Este sitio web utiliza cookies para que usted tenga la mejor experiencia de usuario. Si continúa navegando está dando su consentimiento para la aceptación de nuestra política de cookies, pincha el enlace para más información.

ACEPTAR
Aviso de cookies